De oorlog begint

Met Hitler aan het roer lapte Duitsland de afspraken van het Verdrag van Versailles aan zijn laars. Het land wilde alle gebieden die ze aan buurlanden had moeten afstaan weer terug. In 1938 trok Hitler Oostenrijk binnen en op 13 maart kondigde hij de aansluiting (Anschluss) aan van Oostenrijk bij het Duitse Rijk.

Hitler richtte zijn pijlen vervolgens op Sudetenland in Tsjechoslowakije waar veel Duitsers woonden. Deze dreiging kunnen Engeland en Frankrijk niet negeren. Als grootste landen van Europa en medehandhavers van het Verdrag van Versailles moeten ze in actie komen. Maar beide landen wilden geen oorlog. De gevolgen van de Eerste Wereldoorlog waren nog voelbaar. Eind september 1938 gaan ze in München met Hitler om tafel. Het resultaat van dit overleg is dat Duitsland Sudetenland zonder strijd mag innemen en een oorlog wordt vermeden. Engeland en Frankrijk zijn blij om hun eigen bevolking te kunnen mededelen dat ze hebben onderhandeld voor de vrede. Naar later blijkt niet voor lang, want bijna een jaar later op 1 september 1939 valt Hitler Polen binnen. Engeland en Frankrijk hebben Polen beloofd te helpen en twee dagen later verklaren zij de oorlog aan Duitsland. Dit betekent het begin van de Tweede Wereldoorlog.

Hitler en de NSDAP

De in Oostenrijk geboren Adolf Hitler (20 april 1889 – 30 april 1945) had grootste plannen voor Duitsland. Hij wilde de vernederingen van het Verdrag van Versailles ongedaan maken en zorgen dat Duitsland weer het machtigste land van Europa werd. Als leider van de NSDAP (Nationaal Socialistische Duitse Arbeiders Partij) probeert hij aan de macht te komen, maar in de jaren ’20 van de vorige eeuw krijgt hij geen voet aan de grond in de Duitse politiek. Zijn partij behaalt tijdens verkiezingen weinig stemmen en blijft een kleine partij.

Dat verandert helemaal met de komst van de economische crisis. De onvrede en armoede onder de bevolking neemt snel toe en veel mensen voelen zich aangetrokken tot radicale partijen die zich verzetten tegen de bestaande politieke leiders. De NSDAP belooft betere tijden met meer werkgelegenheid en een Duitsland om trots op te zijn. De propaganda doet zijn werk en de NSDAP wordt de grootste partij. Op 30 januari 1933 wordt Adolf Hitler benoemd tot rijkskanselier en is daarmee de machtigste man van het land. Hij betitelde zichzelf als Führer, wat leider betekent.

Niet lang na zijn aanstelling schaft Hitler het bestaande politieke systeem af: andere partijen worden verboden, hij neemt de taak van de rijkspresident over en het parlement wordt buitenspel gezet. Tegenstanders die niet willen meewerken, worden op hardhandige wijze uitgeschakeld. Duitsland verandert in een totalitaire staat met het nationaalsocialisme, of kortweg nazisme, als staatsidee. En iedereen die er andere ideeën op nahield en weerstand bood tegen dit idee werd vervolgd.

Nazisme

Behalve dat de NSDAP tegenstander was van de democratie en een dictatuur ambieerde, had de partij nationalistische ideeën. Alles wat zuiver Germaans (Duits) was, was goed en de rest waardeloos. Het deed er niet toe of het taal, kunst, muziek of literatuur betrof.

Maar het nazisme ging veel verder. Mensen werden verdeeld in rassen en daar werd een rangorde in aangebracht. Volgens deze nationaalsocialistische rassenleer stond het Arische ras, waartoe veel Duitsers behoorden, bovenaan de lijst. Zij zagen de Ariërs als superieur ten opzichte van alle andere rassen. De Joden, door de nazi’s gezien als ras, stonden onderaan en werden gezien als minderwaardig en gevaarlijk. Ook groepen als zigeuners, gehandicapten, communisten en homoseksuelen hoorden volgens de nazi’s niet thuis in de Duitse maatschappij. Zij moesten worden vernietigd zodat Duitsland raszuiver kon zijn. Het Arische volk verdiende volgens de nazi’s meer levensruimte (‘Lebensraum’) dan elk ander volk. Ook als dat betekende dat er andere landen voor ingenomen moesten worden.

Propaganda

Reclame (voor producten) probeert mensen ervan te overtuigen een bepaald product of dienst te kopen. Het heeft veelal een commerciële inslag. Propaganda probeert ook de publieke opinie te beïnvloeden, maar met een andere reden. Het gaat om het vergaren van aanhangers voor bepaalde standpunten en/of meningen. In woord en beeld maakt men duidelijk waar het voor staat.

Vóór de Tweede Wereldoorlog was propaganda een normaal woord zonder bijbetekenis, maar door WOII heeft het een negatieve klank gekregen. Hitler liet veel propaganda voor zichzelf maken. Joseph Goebbels, de minister van Openbare Voorlichting en Propaganda, maakte meer dan 200 films over Hitler en zorgde ervoor dat de Führer alleen maar positief in kranten en op de radio verscheen. Het beeld van Hitler en nazi-Duitsland werd enorm opgehemeld. Een andere manier om de publieke opinie te beïnvloeden was door het afzwakken, of zelfs belachelijk maken, van de krachten van de tegenstander. De communicatie was vaak eenzijdig, incompleet en (deels) onjuist. Het blijkt een kunst van het beklemtonen en weglaten. Behalve voor het eigen volk zijn er ook veel posters gemaakt voor de Nederlanders om ze te overtuigen van de juistheid van de Duitse bezetting.

Maar ook andere oorlogvoerenden zien tijdens de Tweede Wereldoorlog de kracht van propaganda. Op deze manier wordt enerzijds geprobeerd het moreel van de bevolking en de militairen hoog te houden en anderzijds de krachten en de inzet van de tegenstanders te verzwakken.

Leerdoel:

Ik kan, door het doen van onderzoek, verklaren hoe het komt dat Hitler tot zijn daden kwam.

Dagboek  schrijven

Je gaat uit verschillende fases van het leven van Hitler een dag uit zijn leven in een dagboekvorm schrijven.  Je dagboek bestaat uit  minimaal 6 stukjes die het tot een geheel maken.  Je maakt hierbij gebruik van verschillende informatiebronnen die over zijn leven/daden geschreven zijn.  Elk stukje bestaat uit minimaal 15 zinnen. 

Fases uit zijn leven:

Onderwerpen die aanbod kunnen komen:  Eigen woorden/ ideeën :

- 16 jaar oud  Dood van zijn vader, ging slecht op school.  

- 18 jaar oud  Ging naar Wenen en wilde kunstschilder worden. Werd niet toegelaten op de kunstacademie, hij was niet goed genoeg. Hij vond van wel en bleef tekenen.  Dood van zijn moeder.  

- 21 jaar oud Hij was arm, geen diploma’s, geen werk en moest zelfs bedelen.  Mensen vonden hem niks waard. Hij kreeg een hekel aan rijke mensen en vooral rijke joden.  De joodse bevolking had in Duitsland vaak een goede baan.  

- Eerste wereld oorlog  Vocht vrijwillig met de Duitsers mee. Hij vond de Duitsers een volk naar zijn hart. Kreeg 2 medailles voor zijn dapperheid.  Na oorlog bleef hij in het Duitse leger om les te geven aan nieuwe soldaten.  

Hij was boos en wilde wraak omdat in het verdrag van Versailles stond dat Duitsland 132 miljard terug moest betalen.  

- Periode tussen de twee oorlogen Wordt lid van Duitse Arbeiderspartij. Later ook leider. Naam veranderd in de N.S. D.A.P.

Hij wilde een opstand maar dit mislukte en werd opgepakt. 5 jaar in de gevangenis. Hij schijft hier “mein kampf”.    

- Tweede wereld oorlog  Kies hieruit zelf  twee of drie gebeurtenissen die je vanuit zijn oogpunt beschrijft.   

Leerdoel: Ik kan uitleggen wat propaganda is en wat dit met mensen kan doen.

In tweetallen gaan jullie onderzoek doen naar het gebruik van propaganda door Hitler voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog. 

* Welke communicatiemiddelen werden er ingezet

* welke boodschap werd er gegeven

* Hoe verandere de boodschap (voor, tijdens en aan het einde van de oorlog)

* waarom geloofde de Duitse bevolking zo graag wat Hitler zei.

Als jullie antwoord op deze vragen hebben gevonden dan ga je een collage maken over wat nu propaganda in die tijd was. Zoek ook hier weer naar een mooie verdeling tussen tekst en plaatjes.