Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is er op vijf continenten gevochten en bijna alle landen van de wereld waren bij deze strijd betrokken. Het was de tweede grote oorlog in de twintigste eeuw, maar het eerste militaire conflict waar naast militairen ook heel veel burgers in zijn omgekomen. De schatting is dat er 50 tot 70 miljoen doden zijn gevallen, militairen en burgers.

Holocaust

De nazi’s waren antisemitisch; zeer vijandelijk tegen Joden. Ze beperkten de vrijheden van de joodse burgers op allerlei manieren en hanteerden rassensegregatie. Joden mochten niet meer voor de regering werken, niet meer met niet-Joodse Duitsers trouwen, niet meer naar Arische dokters, niet meer naar gewone scholen etc.. Soms werden ze zomaar gearresteerd en in de gevangenis gegooid en werden joodse winkels en synagogen vernield. De nazi’s hoopten dat de Joden Duitsland zouden verlaten.

De Joden kregen namelijk de schuld van alles wat verkeerd ging in Duitsland. Volgens de nazi-ideologie zouden de problemen verdwijnen met het vertrek van de Joden. Later stuurden de nazi’s duizenden Joden naar concentratiekampen. Velen kwamen daarbij om het leven omdat ze zich letterlijk dood werkten. In 1942 bedachten de nazi’s de definitieve oplossing voor het jodenvraagstuk (de Endlösung). Ze bouwden vernietigingskampen waar de joodse mensen naar gedeporteerd werden. Naar schatting zijn er tijdens de holocaust meer dan zes miljoen Joden op systematische wijze vermoord.

Oorlog in Nederland

In de Eerste Wereldoorlog had Nederland een neutrale status. Het land dacht dat het ook bij Nazi-Duitsland wel buiten schot te blijven. Maar Hitler dacht daar anders over. Om Frankrijk uit te kunnen schakelen, wilde hij ook Nederland en België inlijven.

Op 10 mei 1940 trekken Duitse soldaten Nederland binnen. Het Nederlandse leger blijkt te zwak om de aanval af te kunnen slaan. Na een bombardement op Rotterdam op 14 mei geeft Nederland zich een dag later officieel over. De koningin en de regering zijn op de dertiende al naar Engeland gevlucht.

Al vrij snel wordt duidelijk wat de bezetting en de daarmee gepaard gaande onvrijheid betekende. Mannen moeten werken voor de Arbeidsdienst of in fabrieken in Duitsland. Er vinden razzia’s plaats op straat. Mensen worden zonder vorm van proces opgesloten in gevangenissen en concentratiekampen. Met name de Joden worden vervolgd.

Er zijn ook Nederlanders die blij zijn met de komst van de Duitse bezetter. De Nationaal Socialistische Beweging (NSB) is een Nederlandse politieke partij met gelijksoortige ideeën als de nazi-ideologie. De leden van de NSB werken tijdens de oorlogsjaren volop samen met de bezetter.

Maar het merendeel van de bevolking was tegen de bezetting. Veelal passief, het lot ondergaand, en zo min mogelijk meewerkend met de nazi’s. Maar er waren ook mensen en organisaties die zich actief verzetten. Het verzet, dat ook wel ondergrondse wordt genoemd, dwarsboomt de bezetter zo veel mogelijk. Het saboteert vervoers- en communicatielijnen, pleegt overvallen en aanslagen, organiseert stakingen, helpt onderduikers en verspreidt illegale kranten met ongecensureerd nieuws over de oorlog.

In het najaar van 1944 wordt het zuiden van Nederland bevrijd. De geallieerden krijgen Limburg, Noord-Brabant en Gelderland in handen maar verliezen de slag om Arnhem (Operatie Market Garden). Het gebied boven de grote rivieren blijft in handen van de bezetter. In de winter die daarop volgt, krijgt de bevolking te maken met een extreem gebrek aan voedsel en brandstof. Vooral de mensen in de steden hebben het zwaar te verduren. Ze verzwakken en tijdens deze hongerwinter vinden tienduizenden mensen de dood.

Op 4 mei 1945 geeft de Duitse bezetter zich over en is heel Nederland bevrijd. De volgende dag viert de Nederlandse bevolking uitbundig feest. De bevrijders ontvangen overal een feestelijk onthaal.